Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi

MÜKELLEF HAKLARI AÇISINDAN VERGİ İNCELEMESİ PANELİ

Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi, VergiAlgı Platformu ve Maliye ve Ekonomi Kulübü’nün iş birliğiyle 7 Aralık 2022 tarihinde “Mükellef Hakları Açısından Vergi İncelemesi” konulu panel düzenlenmiştir. Panel, VergiAlgı platformu kurucularından Nazmi Karyağdı’nın ardından Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Hakkı Odabaş ve Vergi Denetim Kurulu Başkan Yardımcısı Nihat Etik’in açılış konuşmalarıyla başlamıştır. Konuşmasında, vergi hukuku dersinde öğretilen temel kavramlardan olan vergi mükellefi ve sorumlusu kavramının altını dolduracak şekilde mükellef hakları kavramının bu panelde ele alınacağının altını çizen Prof. Dr. Hakkı Odabaş’ın ardından Sayın Nihat Etik de küreselleşme, dijitalleşme ve demokratikleşmenin etkisiyle daha fazla ön plana çıkan mükellef haklarının; idarenin yaklaşımı, paydaşların talep ve önerileri şeklindeki katkılarının da etkisiyle gelişim gösterdiğini belirtmiştir.

Ardından oturum başkanı olarak Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye Bölümü Başkanı Prof. Dr. Tekin Akdemir’in açılış konuşması gerçekleşmiştir. 1990’lı yıllarda vergi idarelerinin mükellef hakları odaklı olarak yeniden yapılandırılmasıyla son otuz yıldır bu kavramın gelişim gösterdiğini belirten sayın Akdemir, bu hususta teorik düzeydeki çalışmaların kanuni düzenlemelerde yer alması gereği bakımından tartışmaların var olduğunun altını çizmiştir. Akdemir’in konuşmasının akabinde ilk panelist olan Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Hukuk Fakültesi Kamu Hukuku Mali Hukuk anabilim dalı öğretim üyesi Doç. Dr. Neslihan Karataş Durmuş söz alarak “Mükellef Hakları Açısından Vergi İncelemesi” başlıklı sunumunu gerçekleştirmiştir. Mükellef hakları kavramının anlamı ve neden önemli olduğu, Türk hukukunda mükellef haklarına ilişkin hangi düzenlemelerin yapıldığının yanı sıra vergi incelemesi sürecinde uyulması gerekli mükellef haklarının neler olduğu, ispat ve delil ile ilgili kuralların bu süreçte nasıl bir role sahip olduğu, mükellef haklarının nasıl korunacağı ve bu konuda neler yapılabileceği şeklindeki konu başlıklarına ışık tutan Karataş Durmuş, mükelleflerin hakları korunurken çeşitli yükümlülüklerinin de var olduğunu ve bu yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlamak için vergi incelemelerinin devreye girdiğini, bu süreçte mükelleflerin sahip olduğu hakların Vergi Denetim Kurulu tarafından çeşitli broşürler şeklinde yapılan yayımlar ile ön plana çıkarılıp geliştirildiğini belirtmiştir.

İkinci panelist olarak söz alan Ankara Vergi Dairesi Başkanı Yüksel Duman ise vergi incelemesi ile mükellefleri cezalandırmanın yanı sıra gönüllü uyumun sağlanmasının da amaçlandığının altını çizmiştir. Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından 2006 yılında Mükellef Hakları Bildirgesi’nin yayınlandığını belirten Duman, bu bildirgede idarenin mükelleflerle açık ve daimî bir iletişim içinde olması gereğinin vurgulandığını söylemiştir. Mükellefin lehine düzenleme ve uygulamalardan da bahseden Duman bu çerçevede tarhiyat öncesi süreçte beyana davet, pişmanlık ve ıslah, izaha davet ve tarhiyat öncesi uzlaşma uygulamalarının var olduğunu, tarhiyat sonrası süreçte ise cezada indirim talep etme, tarhiyat sonrası uzlaşma, dava açma ve şikâyet yoluna müracaat haklarının mevcut olduğunu ortaya koymuştur.

Panelde üçüncü sırada yer alan Ankara Yeminli Mali Müşavirler Odası Başkanı Ahmet Şahin Savcı ise vergi sistemimizde beyan esasının geçerli olduğu ve bu çerçevede mükelleflerin beyanlarının doğru olup olmadığının belirlenmesinde gündeme gelen vergi incelemelerinin büyük önem taşıdığını belirtmiştir. Bu çerçevede vergi incelemesinde uyulacak genel ilkelerin mükelleflerin hak ve yükümlülüklerinin korunmasını da içerdiğini söyleyen Savcı, Vergi Denetim Kurulu tarafından vergi incelemesinde mükelleflerin hak ve yükümlülüklerinin açıklandığını, bu hakların kimlik ibraz edilmesini isteme, incelemenin gerekçesini, konusunu, dönemini ve kapsamını öğrenme, defter ve belgelerin kendisinden yazılı olarak istenmesini talep etme, defter ve belgeleri ibraz için ek süre isteme, işyerinin müsait olması halinde incelemenin burada yapılmasını talep etme, taslak vergi inceleme tutanağını talep etme, incelemenin her safhasında bilgi alabilme, inceleme sırasında temsilci bulundurabilme, Rapor Değerlendirme Komisyonlarınca dinlenilmeyi talep etme gibi haklardan müteşekkil olduğuna dikkat çekmiştir.

Dördüncü panelist olarak söz alan Ankara Ticaret Odası Meclis Başkanı Mustafa Deryal ise mükellef haklarına ilişkin bir değerlendirmenin, reel sektörün de bir taraf olarak sorunlarının ortaya koyulmasını gerektirdiğinden bahisle mükellef ve idare arasındaki ilişkide güven, diyalog ve ortak çalışma eksikliğinin giderilmesi gerektiğini vurgulamıştır. Çözüm odaklı bir yaklaşımın sorunların çözümünde etkili olduğunu belirten Deryal, orantısız gücün uygulanmaması, hakkaniyetin gözetilmesi ve yükümlülüklerini yerine getiren mükelleflerin haksızlığa uğramaması gereğinin altını çizmiştir.

Son olarak söz alan panelist Vergi Müfettişi Çağla Bozkurt olmuştur. Vergi denetiminin eğitici yanının Vergi Denetim Kurulu için de bir öncelik olduğunu ifade eden Bozkurt, Gelir İdaresi Başkanlığı’nın 2006 yılında yayımladığı Mükellef Hakları Bildirgesi’ni takiben 2010 yılında vergi inceleme sürelerinin belirlendiğini, 2014 yılında Gelir İdaresi Başkanlığı’nın Mükellefin Hakları ve Ödevleri Rehberi’ni yayımladığını, 2016 yılında Vergi Denetim Kurulu’nun Vergi İncelemelerinde Mükellef Hak ve Yükümlülükleri broşürünü yayımladığını, 2016 yılında izaha davet, taslak vergi inceleme tutanağı ve Rapor Değerlendirme Komisyonu’nda dinlenme talebi ve rapor özeti müesseselerinin düzenlendiğini, 2017 yılında Vergi Denetim Kurulu’nun Vergi İncelemelerinde Mükellef Hakları Genelgesi’ni yayımladığını ve 2022 yılında incelemeye başlama bildirimi ve e-Viz uygulamalarının başladığını belirtmiştir.

Bütün panelistlerin sunumlarını gerçekleştirmelerinin akabinde oturum başkanı Prof. Dr. Tekin Akdemir soru-cevap safhasını başlatmış ve bu çerçevede katılımcılardan bazıları panelistlere çeşitli sorular yöneltmiştir. Bu soruların panelistler tarafından cevaplanmasının ardından Ankara Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. İbrahim Aydınlı’nın kapanış konuşması ve panelistlere plaket ve hediye takdimi ve en nihayetinde toplu fotoğraf çekiminin gerçekleştirilmesi ile panel son bulmuştur.

PANELİMİZİN VİDEO KAYDINI İZLEMEK İÇİN TIKLAYINIZ.